Ekspertja e sigurisë ushqimore, Ana Vuksani, foli për kontrollin e rreth 24 mijë bizneseve gjatë vitit 2024 të ushqimit që u parlajamërua nga Autoriteti Kombëtar i Ushqimit. Ajo thotë se nuk kemi kapacitete laboratorike. E ftuar në një studio televizive, Vuksani deklaroi se standardizimi i produkteve vendase është një mundësi shumë e mirë dhe metodologji për vlerësimin e riskut. Ekspertja shtoi se te subjektet e mbrojtjes së bimëve kemi 5% më pak subjekte.
“Ne trumbetojmë me të madhe se është rritur eksporti, rreth 10 milionë turistë që kanë ngrënë në Shqipëri, si ka mundësi të ulet numri i atyre që tregtojnë produkte dhe inpute bujqësore. Po mbyllen nga shpopullimi i popullsisë dhe braktisja e tokave bujqësore. Për herë të parë për produktet bujqësore raporti i importit ishte mbi eksportet.
Ne po orientohemi drejt produkteve të importit, ndërkohë që vendi ynë ka produkte shumë konkurruese. Kjo ka ardhur si pasojë e lënies tokave dhe largimeve masive. Ne nuk mund të analizojmë as vajin e palmës aktualisht. Një produkt me origjinë shtazore nuk mund të quhet produkt me origjinë shtazore, por produkt i përbërë. Ne nuk jemi në gjendje të vërtetojmë nëse kemi aq sasi vaj palme sa në etiketë. Si në rastin e djathtit të bebes e çuam në Maqedoni.
Ne nuk kemi laboratorë për të vërtetuar konservantët, ngjyruesit që futen në produkte. Kjo hyn dhe te buka e zezë dhe e bardhë. Ti nuk ke kapacitete për të kontrolluar nëse ngjyra vjen si rezultat i grurit, apo ka ngjyrues. Ne nuk e analizojmë dot ngjyruesin që përdoret për bukë, apo konservuesit që përdoren në sallameri, ne nuk kemi laboratorë.
AKU ka 7 laboratorë dhe analizat ia ka deleguar një laboratori privat, se nuk ka kapacitet. AKU kryen kryesisht analiza fiziko-kimike, që nuk janë analiza sigurie, por cilësie. Shteti shqiptar nuk ka kapacitete laboratorike as për vajin e ullirit.
Ne nuk kemi sistem gjurmueshmërie, një hap para, një hap pas, se ku e more dhe ku e çove. Duhet të gjesh dhe gramin e fundit në treg. Vitet e fundit te fruta-perimet është shtuar mbetja e pesticideve, prani e atyre që janë hequr nga BE dhe janë shumë të rrezikshme. Edhe te vaji i ullirit problemi më i madh nuk ishte mbetja e pesticideve, por kishte 4 produkte të mbrojtjes që ishin jashtë kësaj liste. Kemi një sërë institucionesh që ia hedhin topin njëri tjetrit. Produkti i gjetur tek vaji i ullirit ishte herbicit. Ky herbicit përdoret për barërat e këqija, jo për ullirin.
Para se të dilte plani i kontrollit, AKU ka detyrim ligjor që të dilte me raport dhe të thoshte kemi kontrolluar kaq dhe kemi probleme në këto pika. Ka një plan kontrolli, por si do të realizohet ky plan kontrolli. AKU është dhe për të parandaluar, jo vetëm për të bllokuar. Shqiptarët aktualisht po blejnë produkte pa etiketim, se me çfarë përbëhet. Ky është mashtrim i hapur ushqimor. Është vepër penale dhe dënohet me burg.
Akoma nuk kemi asnjë hetim nga A-ZH që institucioni të thotë kemi këtë rast hetimi, bllokimi.
Institucionet kujdesen më tepër t’ia fshehin konsumatorit se sa të jenë të drejtpërdrejtë. Sa herë ka një problem thuhet iniciali i kompanisë, ndërkohë që konsumatori duhet të njoftohet në çdo rast të njoftohet me emër kompania X, ku AKU duhet të thotë se jemi duke monitoruar dhe mos blini. Duhet t’i ruajmë eksportet, se mos pasja e laboratorëve do i penalizojë edhe ato produkte. Se ne nuk përmbushim standardet e kontrollit nga ferma në tavolinë për të bindur fermerin europian se ky produkt është i sigurtë. Përveç peshkut nuk eksportojmë asnjë produkt shtazor, nuk plotëson standardet.”
Vuksani nënvizoi ndër të tjera se shteti nëpërmjet AZHBR jep subvencione ndaj fermerit, në mënyrë që ti çojë produktet në pikat e grumbullimit, në të gjithë botën janë rritur fermerët nga i ulët në i mesëm, nëpërmjet politikave fiskale.
“Kaq rëndësi ka siguria ushqimore për qeverinë shqiptare, ku fondi për sigurinë ushqimore ishte 23 milionë euro, nga këto 20 milionë ishin paga etj., dhe vetëm 3 milionë euro ka për të subvencionuar sigurinë ushqimore, kur vetëm për laboratorë duhen miliona euro. Produktet tona nuk eksportohen se nuk kemi analiza që garantojnë sigurinë ushqimore. Nuk kemi kapacitete laboratorike dhe ekspertë të fushës.”, tha Vuksani.